Skilur almenningur íslenskt lagamál?

Ari Páll Kristinsson; Birgitta Guðmundsdóttir; Olga Margrét Cilia; Sigrún Steingrímsdóttir

doi:10.33112/ordogtunga.24.4

Ari Páll Kristinsson
Birgitta Guðmundsdóttir
Olga Margrét Cilia
Sigrún Steingrímsdóttir

https://doi.org/10.33112/ordogtunga.24.4

skýrt mál,, málskýrð,, lög, lagamál, skilningur

Útdráttur

Text comprehension of Icelandic legislative texts was studied qualitatively by interviewing 46 Icelandic speakers individually. The participants read parts of the Icelandic Inheritance Act no. 8/1962 and of the Icelandic Children’s Act no. 76/2003, and subsequently answered questions concerning, on the one hand, the subject matter of the texts and, on the other hand, the participants’ opinions and experience. Although the participants by and large understood the main content of the legal paragraphs, the study revealed that some of the texts could have been made easier for them to read and understand, using shorter sentences, reducing the number of inserted passages, explaining some important concepts, and by choosing more common words. Negative attitude towards legal texts in general surfaced in some interviews, and often the participants seemed to lack self-confidence and certainty about their legal rights and obligations based on what they had read in black and white.

Heimildir

Ari Karlsson. 2021. Umbj. minn. Lögmannablaðið 27, 4:6.
Ari Páll Kristinsson. 2007. Málræktarfræði. Íslenskt mál 29:99–124.
Ari Páll Kristinsson. 2014. Vandað, einfalt og skýrt. Íslenskt mál 36:95–98.
Ari Páll Kristinsson, Sigrún Steingrímsdóttir, Birgitta Guðmundsdóttir og Olga M. Cilia. 2017. (U)forståelige love, domme og digital formidling. Erindi á ráðstefnunni Sprog og kommunikation i digital borgerbetjening, Kaupmannahöfn 4.–5. maí 2017.
Ari Páll Kristinsson, Sigrún Steingrímsdóttir, Birgitta Guðmundsdóttir ogOlga M. Cilia. 2018. (U)forståelige love, domme og digital formidling. Í: Anne Kjærgaard og Johanne Lauridsen (ritstj.). Sprog og kommunikation i
digital borgerbetjening. Rapport fra Nordisk klarsprogskonference København, 4.–5. maj 2017, bls. 25–32. Kaupmannahöfn: Nätverket för språknämndernai Norden.
Birgitta Guðmundsdóttir og Olga Margrét Cilia. 2016. Skiljanlegt lagamál? Rannsókn á íslensku lagamáli. Rannsóknarskýrsla. Reykjavík: Nýsköpunarsjóður námsmanna, Rannís.
Davíð Þór Björgvinsson. 2008. Lögskýringar. Reykjavík: Háskólinn í Reykjavík og JPV.
Eriksen, Pia Farstad, Henning Fjørtoft og Gunhild Åm Vatn. 2016. Hvor begripelige er egentlig lovtekster? En metode for å undersøke leseforståelse. Í: Simonsen Thingnes, Jorunn (ritstj.). Fra myndig maktspråk til klar kommunikasjon. Rapport fra Nordisk klarspråkskonferanse Oslo 28.– 29. mai 2015, bls. 43–49. Oslo: Nätverket för språknämnderna i Norden.
Guðrún Baldvina Sævarsdóttir. 2013. Orðhelgi. Samanburður á íðorðum og orðræðum stjórnarskráa Íslands, Þýskalands og Írlands. Óbirt MA-ritgerð við Háskóla Íslands.
Hafsteinn Dan Kristjánsson. 2015. Að iðka lögfræði. Inngangur að hinni lagalegu aðferð. Reykjavík: Codex.
Handbók um undirbúning og frágang lagafrumvarpa. 2007. Reykjavík: Forsætisráðuneytið.
Hjördís Hákonardóttir. 2002. Lagamálið: tæki valds og réttlætis. Málfregnir 21:43–48.
Kristján Árnason. 2000. Hugleiðingar um íslenskt lagamál. Málfregnir 19:3–10.
Lögfræðiorðabók með skýringum. 2008. Ritstj. Páll Sigurðsson. Reykjavík: Codex og Lagastofnun HÍ.
Olga Margrét Cilia. 2019. Public understanding of Icelandic legal texts. Erindi á málstofunni Geta lög og stjórnarskrá verið „hverju barni skiljanleg...“? Hugvísindaþing Háskóla Íslands 9. mars 2019. Plain Language Definitions. 2021. International Plain Language Federation. 2021. http://www.iplfederation.org/plain-language/ (sótt í maí 2021).
Plain Legal Language. 2021. [Leiðbeiningar gefnar út af alþjóðasamtökunum Clarity.] https://clarity-international.org (sótt í maí 2021).
Riis-Johannessen, Inger. 2012. Språket i regelverk – hva er god jus og hva er bare dårlig språk? Í: Ari Páll Kristinsson og Jóhannes B. Sigtryggsson (ritstj.). Juridisk sprog i Norden. Rapport fra en nordisk konference om klarsprog Reykjavík 11.–12. oktober 2011, bls. 77–90. Kaupmannahöfn: Nordisk Sprogkoordination.
Róbert R. Spanó. 2019. Túlkun lagaákvæða. 2. útg. Reykjavík: Codex.
Sigurður Líndal. 1988. Málfar og stjórnarfar. Málfregnir 3:12–18.
Sigurður Líndal. 2003. Um lög og lögfræði. Grundvöllur laga – Réttarheimildir. Reykjavík: Hið íslenska bókmenntafélag.Skúli Magnússon. 2005. „Hvers vegna eruð þið alltaf að þessu þrasi?“ Hugleiðingar um lög og lagalegan ágreining. Tímarit Lögréttu 2,1:3–14.
Starfsskilyrði stjórnvalda. Skýrsla nefndar um starfsskilyrði stjórnvalda, eftirlit með starfsemi þeirra og viðurlög við réttarbrotum í stjórnsýslu. 1999. Reykjavík: Forsætisráðuneytið.
Trudeau, Christopher R. og Christine Cawthorne. 2017. The Public Speaks, Again: An International Study of Legal Communication. University of Arkansas at Little Rock Law Review 40,2:249–282.
Vatn, Gunhild Åm, Pia Farstad Eriksen og Henning Fjørtoft (ritstj.). 2015. Klart lovspråk? Juridiske tekster i et virksomhetsperspektiv. Þrándheimur: NTNU Institutt for språk og litteratur.